ประวัติและความเป็นมา
วัดกลางก่อตั้งโดยพระศรีนครชัย(พวน) เจ้าเมืองรัตนบุรีคนที่ ๓ พร้อมด้วยวงศาคณาญาติ และชาวคุ้มกลางร่วมก่อสร้างวัดในที่ดินของ พระศรีนครชัย เจ้าเมืองรัตนบุรี ก่อตั้งวัดเมื่อ ๒๘ มกราคม พุทธศักราช ๒๓๘๖ ตรงกับวันศุกร์ขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ ปีเถาะ ตรงกับรัตนโกสินทร์ศก (ร.ศ.)๖๒ เดิมชื่อว่า วัดหลวง เนื่องจากพระศรีนครชัย(พวน) เจ้าเมืองรัตนบุรี คนที่ ๓ เป็นผู้เริ่มการก่อสร้าง ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อวัดกลางป่าแก้ว รัตนบุรี แปลว่า เมืองแก้ว จึงเรียกตามชื่อเมืองให้เป็นมงคล และต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็นวัดกลาง เนื่องจากวัดกลางมีที่ตั้งอยู่ตรงกลาง วัดใต้บูรพาราม กับวัดเหนือ ต่อมา ชื่อวัดหลวงกับวัดกลางป่าแก้วได้เลือนหายไป ชาวบ้านและทางราชการจึงให้ชื่อว่า วัดกลาง ตามสถานที่ตั้งตลอดมาจนถึงทุกวันนี้
วัดกลางเป็นวัดที่มีคววามสำคัญต่อเมื่องรัตนบุรีมาตั้งแต่สมัยก่อนเพราะเป็นสถานที่ประกอบพิธีถือน้ำพิพัฒน์สัตยาของข้าราชการเมืองรัตนบุรี เมื่อชาวบ้านเกิดเป็นคดีความก็ใช้เป็นที่ดื่มน้ำสาบานของชาวบ้านทั่วไป และเป็นหน่วยงานปกครองคณะสงฆ์อำเภอรัตนบุรี มีเจ้าคณะสังฆาธิการมาพำนักจักพรรษาเป็นเวลายาวนานเป็นสถานศึกษาแห่งแรกของตำบลรัตนบุรี เป็นศูนย์กลางการศึกษาปริยัติธรรมของคณะสงฆ์อำเภอรัตนบุรี ทั้งแผนกธรรม แผนกบาลี และแผนกสามัญศึกษาและยังเป็นสนามสอบวัดความรู้นักธรรมสนามหลวงของคณะสงฆ์อำเภอรัตนบุรีมาโดยตลอด
อาคารและเสนาสนะต่างๆ
อุโบสถ สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๕๐๐ ขนาดกว้าง ๑๒ เมตร ยาว ๒๑ เมตร เป็นอาคารทรงไทย สร้างด้วยคอนกรีตเสริมเหล็กบางส่วนใช้อิฐมอญ บางส่วนใช้อิฐที่ชาวบ้านปั้นและเผาเอง เครื่องบนเป็นไม้เนื้อแข็งล้วน หลังคามุงกระเบื้อง สร้างเสร็จเมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๖
พระอุโบสถ
การตั้งวัด
วัดกลางดำเนินการก่อตั้งวัดเมื่อ ๒๘ มกราคม พุทธศักราช ๒๓๘๖ ตรงกับวันศุกร์ ขึ้น ๙ ค่ำ เดือน ยี่ ปีเถาะ ตรงกับรัตนโกสินทร์ศก (ร.ศ.)๖๒ พระศรีนครชัย (พวน) เจ้าเมืองรัตนบุรี คนที่ ๓ พร้อมด้วยวงศาคณาญาติ และชาวคุ้มกลางร่วมก่อสร้างวัดในที่ดินของเจ้าเมือง เดิมมีเนี้อที่๑๕ ไร่ ต่อมากรมทางหลวงของอนุญาตตัดถนนศรีนครผ่านที่ดินวัดกลาง แบ่งตัดเป็นถนนรอบวัดบ้าง รอบทีธรณีสงฆ์ตรงข้ามวัดบ้าง แบ่งที่ดินให้เป็นที่สร้างบ้านพักเจ้าหน้าที่สาธารณสุขอำเภอรัตนบุรีบ้าง ปัจจุบันวัดกลางจึงมีที่ดิน ๓ แปลง
ที่ดินเฉพาะที่ตั้งวัด มีเนื้อที่ ๖ ไร่ ๑ งาน
ทิศเหนือ จดถนนศรีนคร
ทิศตะวันออก เดิมจดที่ดินของชาวบ้าน ได้ทำการตัดถนนเพื่อแบ่งเขตแยกกับที่ดินชาวบ้านเพื่อความสะดวกในการสัญจรไปร่วมกัน ชื่อว่า ซอยบำเพ็ญบุญ
ทิศใต้ เดิมจดกับที่ดินของชาวบ้านเช่นกัน จึงได้ทำการตัดถนนเช่นกันกับทิศตะวันออก
ทิศตะวันตก จรถนนมิ่งเมือง
ศาลาการเปรียญ
ที่ดินที่เป็นที่ธรณีสงฆ์
แปลงที่ ๑ อยู่ตรงข้ามกับที่ตั้งวัด มีเนื้อที่ ๕ ไร่ ๒ งาน ๓๙ ตารางวา ปัจจุบันมีกรณีพิพาทกับธนารักษ์จังหวัดสุรินทร์เรื่องเขตที่ดินด้านทิศตะวันออก ซึ่งจรดกับสำนักงานสาธารณสุขอำเภอรัตนบุรี จึงยังไม่ได้ทำการออกโฉนดที่ดินให้ถูกต้องตามระเบียบราชการ
แปลงที่ ๒ มีเนื้อที่ ๑๓ ไร่ ๓ งาน ๑๙ ตารางวา เป็นที่นาอยู่บ้านสี่เหลี่ยม หมู่ ๖ ตำบลไผ่ อำเภอรัตนบุรี จังหวัดสุรินทร์ นายบุญเดชกิ่งแก้ว มีจิตรศรัทธามอบถวายให้แก่ วัด กลาง ปัจจุบันอยู่ระหว่างการขอโอนกรรมสิทธิ์ให้เป็นของวัด
หอกลอง
ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา
เมื่อวันที่ ๒ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๐๑
ลักษณะพื้นที่ตั้งวัด และบริเวณโดยรอบ
ตั้งอยู่ในที่ราบตรงกลางระหว่างคุ้มเหนือ คุ้มใต้
ซุ้มประตู
อาคาร ๘๐ ปี พระรัตโนภาสวิมล
มณฑปพระรัตนโนภาสวิมล
กุฏิมูลศาสตรสาทร
โรงเรียนพระปริยัติธรรม รัตโนภาสวิมลศึกษา
อาคารเสนาสนะ
สำนักงานเจ้าคณะตำบลรัตนบุรี เขต ๒
โรงครัว
