ตำบลเกษม อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี
Wat Kasem Samran
Kasem Subdistrict, Trakan Phuet Phon District,
Ubon Ratchathani Province
ประวัติและความเป็นมา
วัดเกษมสำราญ ตั้งอยู่บ้านเกษม บ้านเลขที่ ๔๕ หมู่ที่ ๙ ตำบลเกษม อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี ที่ดินตั้งวัดมีเนื้อที่ ๑๑ ไร่ ๓ งงาน ๓๕ ตารางวา ที่ธรณีสงฆ์ ๑ ไร่ ๓ งาน ๕๒ ตารางวา วัดเกษมสำราญตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. ๒๒๙๑ เดิมชื่อ วัดศรีโพธิ์ชัย ได้เปลี่ยนชื่อมาเป็น วัดเกษมสำราญ เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๘๔ เหตุผลที่เปลี่ยนเพราะเป็นชื่อซ้ำกันกับวัดเจ้าคณะอำเภอตระการพืชผล ประกอบกับการเปลี่ยนแปลงการปกครองคณะสงฆ์ไทยใหม่ ชาวบ้านนิยมเรียกว่า วัดใหญ่ วัดเกษมสำราญเป็นวัดเก่าแก่มากวัดหนึ่งในเขตจังหวัดอุบลราชธานี และเคยมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ตามประวัติเมืองเกษมสีมาปรากฏว่าวัดแห่งนี้เคยมีพระผู้นำระดับสูง (สังฆราช) จากนครเวียงจันทน์มาพักอยู่วัดแห่งนี้
อาคารเสนาสนะประกอบด้วยอุโบสถสร้างเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๘๗ (สมัย พระอุปัชฌาย์ หัน) สร้างด้วยอิฐถือปูนโครงหลังคามุงด้วยไม้ช่อฟ้า ใบระกาและลวดลายด้วยไม้ตะเคียน พ.ศ.๒๕๑๙ ได้เปลี่ยนหลังคาใหม่เป็นสังกะสี พ.ศ. ๒๕๕๔ เปลี่ยนหลังคาจากสังกะสีเป็นไม้ดังเดิมและเครื่องประกอบตัวอุโบสถใหม่ เช่น ช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ ให้มีสภาพสมบูรณ์ คือทำขึ้นใหม่เป็นไม้เหมือนเดิม
๑. วิหาร (หอแก้วโนนอาราม) สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๓
๒. ศาลารูปปั้นพระพิชัยชาญณรงค์ เจ้าเมืองเกษมสีมาและรูปแกะสลักท้าวคัฑนามกับแม่
๓. อาคารพิพิธภัณฑ์ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ๒ ชั้น
๔. อาคารเรียนศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ ๑ หลัง
๕. ห้องน้ำใบ ๒ หลัง ๑๒ ห้อง
๖. ศาลาอเนกประสงค์ ๑ หลัง
๗. กุฏิ ๕ หลัง เป็นอาคารไม้ทั้งหมด
๘. กุฎิรับรองพระอาคัณตุกะ
๙. ศาลาการเปรียญ สร้างเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๓๐
ปูชนียวัตถุที่สำคัญของวัด คือ
๑. พระบรมสารีริกธาตุ (ประดิษฐานชั้นบนอาคารพิพิธภัณฑ์ ได้มาเมื่อ พ.ศ. ๒๕๕๔)
๒. ตู้เก็บหนังสือใบลาน ได้มาจากเวียงจันทน์ ๔ ใบ (สมัยพ่อถ่านทุม เจ้าอาวาสรูปแรก)
๓. พระพุทธนิมิต (พระประธานอยู่ในพระอุโบสถ สร้างสมัย เจ้าคณะหมวดสิงห์)
๔. พระพุทธรัตนมงคล (พระประธานในวิหาร อดีตประดิษฐานที่ศาลาการเปรียญหลังเก่า)
๕. พระพุทธรูป ๓ องค์ (ประดิษฐานที่บนศาลาการเปรียญ)
๖. หอบูชาอดีตปฐมเจ้าอาวาส พ่อถ่านทุม (เจ้าอาวาสรูปแรก)
๗. เจดีย์อดีตเจ้าอาวาส พ่อถ่านหัน (อุปัชฌาย์ หัน)
๘. เจดีย์อดีตเจ้าอาวาส พ่อถ่านสิงห์ (เจ้าคณะหมวด สิงห์)
๙. เจดีย์อดีตเจ้าอาวาส พ่อถ่านพร (พระครูนันทปัญญาจารย์ นนฺทปญฺโญ (สายเล็น))
๑๐. รอยพระพุทธบาท (บนวิหารหอแก้ว โนนอาราม)
๑๑. พระพุทธรูปปูนปั้น (หน้าศาลาเจ้าเมือง สร้างสมัยพระอุปัชฌาย์ หัน)
๑๒. รูปแกะสลัก สมเด็จโต พรฺหมรํสี (หน้าศาลาเจ้าเมือง)
ลำดับเจ้าอาวาสวัดเกษมสำราญ
๑. ญาถ่านทุม (ผู้สร้างวัด) พ.ศ. ๒๒๙๑ – ๒๓๒๐
๒. ญาถ่านพรม พ.ศ. ๒๓๒๑ – ๒๓๓๒
๓. ญาคูสม พ.ศ. ๒๓๓๓ – ๒๓๕๑
๔. ซายอด พ.ศ. ๒๓๕๒ – ๒๓๗๐
๕. ญาคูพันธ์ พ.ศ. ๒๓๙๔ – ๒๔๓๐
๖. ญาคูพันธ์ พ.ศ. ๒๓๙๔ – ๒๔๓๐
๗. พระชัยสุริยงศ์ พ.ศ. ๒๔๓๑ – ๒๔๔๕
๘. พระเครือ พ.ศ. ๒๔๔๖ – ๒๔๕๐
๙. พระสมชาย พ.ศ. ๒๔๕๑ – ๒๔๕๙
๑๐. พระปีด พ.ศ. ๒๔๖๐ – ๒๔๖๘
๑๑. พ่อถ่านหัน (พระอุปัชฌาย์ หัน) พ.ศ. ๒๔๖๙ – ๒๔๘๖
๑๒. พระอธิการวัน ปญฺญาวโร พ.ศ. ๒๔๘๗ – ๒๔๘๘
๑๓. เจ้าคณะหมวดสิงห์ พ.ศ. ๒๔๘๙
๑๔. พระครูนันทปัญญาจารย์ (พ่อถ่านพร นนฺทปัญโญ) พ.ศ. ๒๔๘๙ – ๒๕๓๙
๑๕. พระครูเกษมธรรมานุวัตร (บุญชู อตฺถกาโม) พ.ศ. ๒๕๓๙ – ปัจจุบัน
ประวัติพระครูเกษมธรรมานุวัตร (บุญชู อตฺถกาโม)
๑. พระครูเกษมธรรมานุวัตร (บุญชู อตฺถกาโม) สายเล็น เจ้าคณะอำเภอตระการพืชผล, เจ้าอาวาสวัดเกษมสำราญ ตำบลเกษม
อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี สถานะเดิมชื่อนายบุญชู สายเล็น เกิดเมื่อวันที่ ๑๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๘๙ ตรงกับวันอาทิตย์ แรม ๕ ค่ำ เดือนสอง (เดือนยี่) ปีจอ บรรพชาอุปสมบท วันที่ ๕ เดือนกุมภาพันธ์ ๒๕๐๙ ณ พัทธสีมา วัดเกษมสำราญ ตำบลเกษม อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี
๒. พระอุปัชฌาย์ พระครูนันทปัญญาจารย์ วัดเกษมสำราญ ตำบลเกษม อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี
๓. พระกรรมวาจาจารย์ พระอธิการวัน ปญฺญาวโร วัดสิงหาญ ตำบลเกษม อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี
๔. พระอนุสาวนาจารย์ เจ้าอธิการคำ เขมิโย วัดปฐมวัน ตำบลแก่งเค็ง อำเภอกุดข้าวปุ้น จังหวัดอุบลราชธานี
