ตำบลต้นธงชัย อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง
Wat Ton Thongchai
Ton Thong Chai Subdistrict, Mueang Lampang District, Lampang Province
ความเป็นมา
วัดต้นธงชัย ตั้งอยู่เลขที่ ๑๑๗ หมู่ที่ ๑ บ้านต้นธงชัย ตำบลต้นธงชัย อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง วัดนี้ได้มีการโยกย้ายถึง ๓ ครั้ง เพราะหนีภัยธรรมชาติ คือ
ย้ายครั้งที่ ๑ วัดต้นธงชัย เดิมชื่อ วัดฆ้องคำ ตั้งอยู่ ณ บ้านดอนคำซึ่งอยู่กลางทุ่งนา ในช่วงหนึ่งได้เกิดภาวะฝนแล้งติดต่อกันหลายปี ทำให้ขาดแคลนน้ำ จึงพร้อมใจกันอพยพ ย้ายวัดมาตั้งบริเวณป่าลาน จึงตั้งชื่อวัดใหม่ว่า วัดสันป่าลาน เป็นการย้ายเพื่อพำนักชั่วคราว
ย้ายครั้งที่ ๒ ต่อมาแม่น้ำวังได้เปลี่ยนเส้นทางเดินของสายน้ำ ทำให้แม่น้ำเดิมตื้นเป็นเกาะเรียกว่า เกาะดอนเบ็า จึงได้ย้ายวัดไปตั้งบนเกาะ มีต้นโทงเป็นสัญลักษณ์ จึงให้ชื่อวัดใหม่ วัดต้นโทง
ย้ายครั้งที่ ๓ พ.ศ. ๒๓๒๙ แม่น้ำวังได้เปลี่ยนเส้นทางเดินสายน้ำกลับมาด้านตะวันตกอีก จึงทำให้กระแสน้ำเซาะพาเอาตลิ่งและบริเวณวัดพัทลุง สุดวิสัยที่ทางวัดและราษฎรจะแก้ไขได้ ครูบาอุปละ ผู้เป็นเจ้าอาวาสวัดและคณะศรัทธาจึงได้พร้อมใจกัน ย้ายวัดกลับมาตั้งบริเวณ เกาะดอนชัย และขนานนามวัดใหม่ว่า วัดต้นโทงชัย ต่อมาภายหลังชื่อเพี้ยนเป็น วัดต้นธงชัย ดังกล่าว
นับแต่นั้นมา วัดต้นธงชัย ได้มีการปรับปรุงปฏิสังขรณ์ก่อสร้างถาวรวัตถุต่าง ๆ พร้อมกับมีเจ้าอาวาสผู้ทรงความรู้ในด้านศิลปวิทยาการต่าง ๆ ด้วยเหตุนี้จึงพอจะสรุปความสำคัญของวัดธงชัยตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันได้ดังนี้
๑. เป็นวัดเก่าแก่โบราณวัดหนึ่งในจังหวัดลำปาง โดยเฉพาะจากการย้ายครั้งหลังสุดถึงปัจจุบัน (พ.ศ. ๒๓๒๙ – ๒๕๖๔ ) มีความเก่าแก่ถึง ๒๓๕ ปี และภายในวัดปัจจุบันยังมีโบราณวัตถุอันมีคุณค่าที่น่าศึกษาและอนุรักษ์ เช่น พระพุทธรูปไม้ขนาดใหญ่, วิหารและปราสาทจำลอง,ตู้พระไตรปิฎก ธรรมาสน์,สัตตภัณฑ์และสิ่งของอื่น ๆ อีก
๒. เป็นที่ตั้งโรงเรียนประชาบาลตำบลห้วยฮี ๑ (เดิมอยู่ในตำบลห้วยฮี อำเภอเมืองลำปาง) แล้วย้ายไปตั้งอยู่ในหมู่บ้านต้นธง ครั้งสุดท้ายไปตั้งที่โรงเรียนบ้านวังหม้อ (ธงชัยศึกษา) จนถึงปัจจุบัน
๓. เป็นศูนย์กลางทำสังฆกรรมสวดพระปาฏิโมกข์ของพระสงฆ์ในโบสถ์นี้รวม ๗ วัด มาแต่โบราณ (เมื่อก่อนใช้อุทกุกเขปสีมา ที่แม่น้ำวังเป็นหลัก ทางวัดเพิ่งได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๒) ที่ได้รับ พราะราชทานวิสุงคามสีมาช้านั้นเพราะวัดนี้ติดกับแม่น้ำวัง ถึงฤดูฝนมาบางปีน้ำท่วมวัด อย่างเช่นปี พ.ศ. ๒๔๗๐- ๒๔๗๓ น้ำท่วมวัดติดกัน จึงทำให้วิหารพังทลายลง
๔. ในราว พ.ศ. ๒๔๘๕ – ๒๔๘๘ ได้เกิดสงครามโลกครั้งที่ ๒ ขึ้น ทางเจ้าคณะจังหวัดลำปาง คือ พระเดชพระคุณพระเทพวิสุทธิโสภณ (พระครูสีหสุวรรณวิสุทธิ์สมณศักดิ์ในสมัยนั้น) พร้อมด้วยคณะกรรมการสงฆ์จังหวัดอีกหลายรูป ได้อพยพย้ายที่ทำการสงฆ์จังหวัดหนีภัยสงคราม มาตั้ง ณ ที่วัดต้นธงชัย พร้อมกับมีการเปิดสนามหลวงสอบนักธรรม-บาลี ของจังหวัดขึ้นภายในวัดในช่วงสงครามด้วย
๕. เป็นที่ตั้งของสำนักเรียนพระปริยัติธรรมแผนกนักธรรม – บาลี พ.ศ. ๒๕๑๔
๖. ปัจจุบันวัดต้นธงชัย นอกจากจะเป็นที่บำเพ็ญกุศลและประกอบศาสนกิจในด้านพระพุทธศาสนาแล้ว ยังเป็นที่ตั้งศูนย์โภชนาการเด็กเล็ก และเป็นที่ทำการกลุ่มฌาปนกิจสงเคราะห์บ้านต้นธง, กลุ่มแม่บ้าน, กลุ่มชาวนา ตลอดถึงกลุ่มผู้บำเพ็ญประโยชน์อื่น ๆ อีกด้วย
รายนามพระสงฆ์ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส วัดต้นธงชัยเท่าที่สืบทราบได้
๑. ครูบาอุปละ ผู้นำคณะศรัทธาย้ายวัด พ.ศ. ๒๓๒๙ – ๒๓๕๐ (ดำรงตำแหน่ง ๒๑ ปี มรณภาพเมื่ออายุ ๔๗ ปี
๒. ครูบาอุปเสน พ.ศ. ๒๓๕๐ – ๒๓๘๑ (ดำรงตำแหน่ง ๓๑ ปี มรณภาพเมื่ออายุ ๕๘ปี)
๓. ครูบามหาวงศ์ พ.ศ. ๒๓๘๑ – ๒๔๐๖ (ดำรงตำแหน่ง ๒๕ ปี มีตำแหน่งเป็นเจ้าคณะหมวด เจ้าคณะตำบล มรณภาพเมื่ออายุ ๘๑ ปี
๔. ครูบาอาทะ (กันทะ) พ.ศ. ๒๔๐๖ – ๒๔๕๘ ดำรงตำแหน่ง ๕๒ ปี มีตำแหน่งเป็นเจ้าคณะหมวด และพระอุปัชฌาย์ มรณภาพเมื่อ อายุ ๘๔ ปี
๕. ครูบาเจ้าจันทร์แดง สิริวิชโย พ.ศ. ๒๔๕๘ – ๒๔๖๖ (ดำรงตำแหน่ง ๘ ปี มีตำแหน่งเป็นเจ้าคณะหมวดและพระอุปัชฌาย์ มรณภาพเมื่ออายุ ๔๔ ปี
๖. พระอธิการพุทธวงศ์ อินฺทวิชโย พ.ศ. ๒๔๖๖ – ๒๔๗๒ (ดำรงตำแหน่ง ๖ ปี ย้ายไปอยู่ อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย
๗. พระอธิการศรีมูล จนฺทรังษี (ขัดสีทลี) พ.ศ. ๒๔๗๒ – ๒๕๐๑ ดำรงตำแหน่ง ๒๙ ปี มรณภาพเมื่ออายุ ๕๔ ปี
๘. พระมหาโอฬาร อธิปญฺโญ (เขียวคำ) พ.ศ. ๒๕๐๑ – ๒๕๑๔ ดำรงตำแหน่ง ๑๓ ปี มีตำแหน่งเป็นเจ้าสำนักเรียน และรองเจ้าคณะอำเภอวังเหนือ ลาสิกขาบทเมื่ออายุ ๓๘ ปี
๙. พระอธิการสินธพ กิตฺติวณฺโณ (ศรีชัยวงศ์) พ.ศ. ๒๕๑๕ – ๒๕๒๑ ดำรงตำแหน่ง ๖ ปี ลาลิกขาบทเมื่ออายุ ๓๓ ปี
๑๐. พระอธิการหน่อแก้ว ธมฺมวโร (เขียวคำ) พ.ศ. ๒๕๒๑ – ๒๕๒๖ รวม ๔ ปี
๑๑. พระวิสุทธิธรรมพิลาส (คูณสมบูรณ์ – สิริธมฺมชโย) ธรรมชัย พ.ศ. ๒๕๒๖ – จนถึงปัจจุบัน
