วัดพระธาตุศรีมงคล 

ตำบลวาริชภูมิ อำเภอวาริชภูมิ จังหวัดสกลนคร

Wat Phra That Si Mongkhon 

Waritchaphum Subdistrict, Waritchaphum District, Sakon Nakhon Province

ความเป็นมา

บริเวณที่ตั้งบ้านธาตุ แต่เดิมพื้นที่เป็นป่าดง ครั้งแรกได้มีบุคคลกลุ่มหนึ่ง มีภูมิลำเนาเดิมอยู่ที่อำเภอวาริชภูมิ ปัจจุบันนี้ เดิมเรียกว่าเมืองวารี มีนายเวียงแก โฮมวงศ์ เป็นหัวหน้านายจันทะเนตร โฮมวงศ์นายเมืองกาง หัศกรรจ์ หลวงแก้ว ไม่นามสกุล นายบุตราช บุญรักษานายจันด้วง แก้วคำแสน ได้พากันออกมาหักร้าง ถางพงไพรเพื่อทำไร่พอถางลึกเข้าไปจึงพบองค์พระธาตุร้างอยู่ในดง จึงชะงักการถากถางเพราะกลัวอำนาจของพระธาต์นี้ลงโทษ ดังนั้นจึงได้นิมนต์ท่านพระครูหลักคำ ประธานสงฆ์เมืองวารี ท่านเห็นว่าสถานที่บริเวณนี้เป็นมงคลเหมาะที่จะสร้างหมู่บ้าน จึงได้พร้อมใจกันถากถางบริเวณพระธาตุร้างนี้พร้อมได้ทําบุญอุทิศส่วนกุศลแผ่ไปให้แก่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่รักษาองค์พระธาตุและได้สร้างวัดตรงนี้ ท่านพระครูหลักคำได้ตั้งชื่อว่า วัดธาตุศรีมงคล เมื่อประมาณปี พ.ศ. ๒๔๔๔ และเรียกหมู่บ้านธาตุ

ครั้นต่อมาเมื่อวันที่ ๒๘ เดือนพฤศจิกายน พ. ศ. ๒๕๒๖ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จมาทรงบรรจุพระบรมสารีริกธาตุและยกฉัตรเจดีย์พระธาตุศรีมงคล ได้พระราชทานนามวัดธาตุศรีมงคลใหม่เป็น            วัดพระธาตุศรีมงคล จนปัจจุบันนี้ 

ส่วนวัดพระธาตุศรีมงคล ได้มีเจ้าอาวาสปกครองดูแลตามลำดับนับตั้งแต่เจ้าอาวาสรูปแรก พ.ศ. ๒๔๔๔ คือ พระครูพร ซึ่งเป็นลูกหลานผู้ไทบ้านธาตุมาจนถึงท่านพระครูวิธาน ปริยัติธรรม รวมทั้งหมด ๑๔ รูป กล่าวกันว่าพระธาตุแห่งนี้ได้สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าไชยเชษฐาธิราช ผู้ครองเมืองเวียงจันทร์ 

วันเสาร์แรกของเดือนเมษายน พี่น้องชาวบ้านธาตุ บ้านธาตุพัฒนาและพุทธศาสนิกชนพร้อมใจจัดงานนมัสการองค์พระธาตุศรีมงคลขึ้นทุกปี

การปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุศรีมงคล พ.ศ. ๒๕๑๖-๒๕๒๖ 

วัดพระธาตุศรีมงคลทำการปฏิสังขรณ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๔๗๒ โดยท่านพระครูทัน เป็นผู้ควบคุมในการรื้อถอนและปฏิสังขรณ์ 

ครั้ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๖ อาจารย์สัทธา อินทรพาณิช พร้อมด้วยชาวบ้านได้ปรึกษาหารือกันให้ทำการปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุศรีมงคลขึ้นมา เมื่อวันที่ ๘ เดืนเมษายน พ.ศ. ๒๕๑๖ โดยสร้างเป็นคอนกรีตเสริมเหล็กที่ฐานปิดด้วยปฏิมากรรมปั้นดินเผาเป้นภาพพุทธประวัติ

การปฏิสังขรณ์ครั้งที่ ๓ เมื่อวันที่ ๑ เดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๐ ถึงวันที่ ๒๘ เดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑ โดยการนำของท่านพระครูวิธานปริยัติธรรม รองเจ้าคณะอำเภอวาริชภูมิ พร้อมด้วยชาวบ้านธาตุ บ้านธาตุพัฒนาคณะลูกหลานที่สำนึกรักบ้านเกิด ได้ร่วมกันเพื่อปฏิสังขรณ์เพื่อมีสภาพสง่างามดังเดิม เพื่อให้พุทธศาสนิกชน ได้มาสักการะตลอดไปใช้งบประมาณการบูรณปฏิสังขรณ์ในครั้งนี้

พระครูวิธาน ปริยัติธรรม รองเจ้าคณะอำเภอวาริชภูมิ/เจ้าอาวาสวัดพระธาตุศรีมงคล