สะพานรัษฎาภิเศก
ตำบลเวียงเหนือ อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง
Ratsadaphisek Bridge, Lampang Province, Thailand
สะพานรัษฎาภิเศก (Ratsadaphisek Bridge) หรือ “สะพานขาว” สะพานทรงสวยคลาสสิกแลนด์มาร์กของเมืองรถม้าที่กลายเป็นสัญลักษณ์คู่เมืองที่ชาวลำปางคุ้นตา โดดเด่นด้วยเส้นโค้งทรงคันธนูรวม 4 โค้งทอดข้ามผ่านแม่น้ำวัง เป็นเส้นทางสัญจรผ่านไปมาระหว่างสองฝั่งแม่น้ำในเขตใจกลางเมืองลำปาง
ประวัติ
สะพานรัษฎาภิเศก หรือ สะพานขาว ตั้งอยู่ที่ถนนรัษฎา ในเขตตำบลหัวเวียง อำเภอเมืองลำปาง เป็นสะพานข้ามแม่น้ำวังที่สร้างมานานกว่า 100 ปี ชื่อของสะพานแห่งนี้ได้มาจากเจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิตย์ ผู้ครองนครเป็นผู้ตั้งจากชื่อพิธีเฉลิมฉลองรัษฎาภิเษก สมัยรัชกาลที่ 5 สะพานรัษฎาเป็นสะพานที่รอดพ้นจากการโจมตีทิ้งระเบิดของฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่ 1 และ 2 มาได้ด้วยการทาสีพรางตา และด้วยการอ้างของนางลูซี่ สตาร์ลิ่ง อดีตผู้อำนวยการโรงเรียนวิชชานารี ซึ่งเป็นที่ปรึกษาของกองทัพสัมพันธมิตรในขณะนั้น ว่าสะพานแห่งนี้ไม่มีประโยชน์ทางยุทธศาสตร์
ทว่าแม้จะรอดพ้นจากสงครามมาได้ แต่เมื่อกาลเวลาผ่านไปสะพานไม้เสริมเหล็กเดิมก็เกิดการชำรุดผุพัง รัชกาลที่ 8 ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ดำเนินการสร้างสะพานคอนกรีตเสริมเหล็กเพื่อรักษาสภาพคงทนถาวร จึงมีการก่อสร้างใหม่เมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. 2460 สะพานรัษฎาภิเศกมีชื่อเรียกหลายชื่อด้วยกันเช่น “ขัวสี่โก๊ง”(สะพานสี่โค้ง) “ขัวหลวง” (สะพานใหญ่) และ “ขัวขาว” (สะพานขาว) นับเป็นสะพานคอนกรีตเสริมเหล็กที่มีความคงทนกว่าสะพานรุ่นเดียวกันที่ไม่เหลือให้เห็นแล้วในปัจจุบัน บริเวณหัวสะพานมีองค์ประกอบต่างๆ ที่สื่อความหมายสำคัญดังนี้
– เสาสี่ต้น ที่ตั้งอยู่หัวสะพานฝั่งละสองต้น หมายถึงความมั่นคงแข็งแรง
– ครุฑสีแดง ด้านหน้าของเสาทุกต้น เป็นตราสัญลักษณ์ของแผ่นดินในสมัยรัชกาลที่ 6
– พวงมาลัย ยอดเสาทั้งสี่ด้านของเสา หมายถึง การรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5
– ไก่หลวง หรือ ไก่ขาว ตรงกลางเสา เป็นสัญลักษณ์ประจำนครลำปาง
ปัจจุบันสะพานเหล็กข้ามแม่น้ำร่วมรุ่นบนเส้นทางรถไฟสายเหนือล้วนผุพังลงหมด แต่สะพานรัษฎาภิเศกยังคงอยู่จนถึงทุกวันนี้ เป็นสะพานที่สะท้อนถึงอารยธรรมสมัยขนส่งรถไฟหลวงและสินค้าก่อสร้างปูนซีเมนต์ไทยตามพระราชปรารภของรัชกาลที่ 6 ที่ยังคงอยู่ เรียกได้ว่านอกจากรถม้าและถ้วยตราไก่ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของจังหวัดลำปางแล้ว สะพานรัษฎาก็ถือเป็นอีกหนึ่งสัญลักษณ์ของลำปางที่ใครก็จะต้องไม่พลาดมาถ่ายรูป
